Patrimonio cultural de Vigo

Petos de ánimas

Devocionario do Sagrado Corazón de Xesús (Bembrive)

Arquivado en: Bembrive,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Este devocionario está situado na rúa Baixada ao Castelo, concretamente no Torreiro da Parrocha. Hoxe en día este torreiro tradicional formado nunha encrucillada transformouse nunha rotonda de intersección de varios vieiros.
Podemos chegar ata este lugar dende o centro de Bembrive ou, máis directamente, dende o hospital do Meixoeiro.

Descrición

Exterior

A construción é de finais dos anos cincuenta e consta dunha fornela con remate superior abovedado.
Está integrada na parede exterior dun muro de feche dunha propiedade. Ten porta con cristal e forxados decorativos cruzando o van por detrás do vidro.
Na parte inferior atopamos unha rañura para a introdución de esmolas.

Interior

Recuberto con azulexo branco, posúe unha estatua de madeira representando o Sagrado Corazón de Xesús. Esta peza está rodeada de flores.

Estado de conservación

Está ben conservado e presenta flores e candeas que a xente da veciñanza segue depositando na actualidade.
Mágoa non ter ningún tipo de información sobre a súa orixe, características e tradición devocionaria. Isto é tanto máis importante canto que aínda viven algunhas das persoas que participaron na súa creación e posterior celebración ao longo de todos estes anos.

Valoración final

A imaxe foi doada por un matrimonio da parroquia de Bembrive. A partir dese momento a veciñanza decidiu erixir o pequeno templete e crear unha celebración anual ao redor da imaxe do Sagrado Corazón.
Durante o mes de xuño de cada ano (en datas variables) a veciñanza organiza unha romaría na contorna deste esmoleiro devocionario.
O máis característico desta romaría é a construción dun parapeto vexetal por diante da fornela, onde colocan a imaxe do Sagrado Corazón, toda ela acompañada de flores sobre teas brancas.
É tradición que durante todo o tempo que a imaxe permanece exposta no exterior baixo a cuberta vexetal, sempre hai unha persoa do lugar atendendo a imaxe, sen moverse do seu lado. Nas diferentes fotos que hai na galería de imaxes, cedidas por unha veciña do lugar, poden observarse estas cubertas vexetais.
Esta pequena festa, que normalmente dura dous días, conta cunha longa tradición e implantación que aparece normalmente recollida nos medios de comunicación locais.

Como curiosidade, chamamos a atención sobre os máis que probábeis ortóstatos de mámoas que amparan o muro dunha das propiedades deste torreiro. Na galería de imaxes que acompaña este artigo pode observarse con maior detalle este comentario.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Camiño das Ánimas (Cabral)

Arquivado en: Cabral,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Na subida a Santa Mariña de Cabral, paralela a ela, discorre o Camiño das Ánimas, da que xa o seu nome nos indica a presenza destas fermosas expresións da devoción e crenza relixiosas popular.

Outras referencias toponímicas que temos en Vigo son a rúa Ánimas do Caeiro (Cabral), rúa Subida ás Ánimas (Sampaio, Lavadores) e rúa das Ánimas (Coia).

A parroquia de Cabral é a que máis exemplares destas construcións hai en Vigo, xa que ás dúas que acabamos de mencionar, súmanse o peto de ánimas da Feira e a do Carballal.

Descrición

O portón

Está situado nunha parede lateral anexa a un portón antigo de entrada a unha propiedade. Este portón, cos restos de muro conservados a ambos os lados é o último vestixio que fica nesta propiedade, do que foron o esplendor das entradas monumentais de pedra que existían en moitas das nosas casas tradicionais e que aínda se poden atopar por diversos lugares de Vigo.

Deste antigo portón só quedan as xambas laterais, o lintel superior e a deteriorada testemuña do que noutrora foi a base da cruz central que había sobre o portón, mais sen rastro xa dos desaparecidos pináculos laterais tan característicos.

O Peto de ánimas

Inserido na parede lateral, a carón dunha das xambas, a coloración das súas pedras dá fe da restauración recente á que foi sometido.

O contraste tanto o observamos na tonalidade da pedra coma no tipo de pedra: o muro é de cachotes e o peto de ánimas está formado por pedras regulares de maior tamaño.

O corpo central é un fornelo con remate superior semicircular. Fecha este fornelo unha reixa con canceliña central.

Ao redor da reixa, o fornelo presenta un adorno de modelado pétreo a axeito de cordón.

Escultura interior

A escultura interior coa representación do tormento das ánimas está realizado en pedra policromada nunha soa peza.

Aparecen seis figuras humanas dispostas en dúas fileiras, todas elas arrodeadas de chamas.

Todas están espidas e só deixan ver a parte superior do corpo saíndo de entre as lapas das fogueiras.

Das seis figuras, cinco corresponden a mulleres e só unha é masculina.

Catro das figuras femininas están en actitude orante, estáticas, coas mans unidas diante do peito. Outra figura feminina (a central da fileira inferior) adopta unha postura máis dinámica, coa cabeza ladeada cara á esquerda e os brazos en movemento por diante do corpo.

Ao seu carón, a única masculina ten os brazos debruzados diante do torso.

Os rostros expresan unha serenidade piadosa, cuns grandes ollos nos que destacan as cores azul, negra e branca sobre unhas anchas facianas en contraste co espeso negro dos cabelos peiteados cara a atrás.

Non hai ningunha inscrición que nos poida achegar á data de creación ou intención concreta.

Estado de conservación

Bo estado de conservación tras o recente traballo de restauración que aviveceu a pedra no seu conxunto e a policromía do retablo pétreo do seu interior.

Valoración final

É un peto de ánimas bastante descoñecido en Vigo. De Cabral hai referencias bibliográficas dos outros tres existentes, mais non deste.

Tampouco figura no inventario de bens etnográficos da memoria do catálogo do PXOM vigués que menciona especificamente aqueles que teñen unha antigüidade superior aos cen anos, en total oito petos de ánimas.

Este é un detalle que non entendemos, xa que a protección integral destes elementos etnográficos debería ser extensiva a todos os existentes no concello, xa que o seu escaso número total (apenas uns 18 petos e esmoleiros en todo o concello) e a constante presión urbanística que veñen sufrindo ao longo dos anos fannos moi vulnerables a calquera tipo de agresión ou desaparición.

Tamén se bota en falta unha sinalización adecuada así como carteis informativos que poñan en valor estas pequenas pezas artísticas da devoción relixiosa tradicional, unha vez perdida a súa significación para unha cada vez maior parte da poboación, especialmente entre as novas xeracións.

Máis información

Galería de imaxes

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Devocionario de San Benitiño do Monte Pequeno (Candeán)

Arquivado en: Candeán,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Este esmoleiro devocionario de San Benitiño está situado no comezo do Camiño de Santo Antonio, na confluencia co Camiño do Monte Pequeno.

Está nunha encrucillada de camiños, característico da localización dalgúns destas pequenas construcións etnográficas.

Atoparémolo facilmente no extremo do muro de cerramento da primeira das propiedades do Camiño de Santo Antonio.

Descrición

O muro no que está encastado é todo de formigón. Ao seu redor unha grande enredadeira, xunto coas flores que habitualmente o decoran colgando nos laterais e colocadas polo chan en tarros humanizan algo máis estas novas configuracións dos cerramentos das propiedades periurbanas.

A forma do esmoleiro é semellante á de moitos outros do noso concello: un fornelo con remate superior semicircular, fechado por un pequeno portelo enreixado con cristal.

Todo o bordo exterior do fornelo está pintado de cor branca e as reixas do portelo están pintadas de cor negra. O resto da parede na que se encontra ten a coloración e textura típica do muro de formigón.

A ambos os lados do fornelo colgan cadanseu tarro con plantas ornamentais.

O interior do esmoleiro está pintado de cor azul e contén unha pequena figura de San Benitiño, co seu característico libro das regras na man e a súa venerada cruz sobre o peito. Ao seu arredor a figura tamén está decorada con flores e outros pequenos obxectos; entre eles destaca unha pequena placa de porcelana cun texto que fai referencia á devoción concreta por este santo:

San Benitiño do Montepequeno / coidame a casa que eu morro / de medo. / Sinto moitos ruidos, e penso que / andan as bruxas polos eidos. / Aunque son unha velliña e non sei / nada de nada, ó mirar a túa cariña / xa me sinto namorada. / Porque eres pequeniño eres moi / bonitiño, / que se foras grande non te / chamabas San Benitiño.”

[sinatura ilexible, ano 1990]

Esta dedicatoria expresa claramente a tradicional devoción que esperta este santo, como protector da casa e dos males que poidan acosala.

Estado de conservación

Tanto a policromía conservada, coma o propio esmoleiro no seu conxunto mostran un bo estado de conservación.

A devoción viva que manifestan as flores frescas que hai ao ser redor e interior, manteñen o aspecto coidado que ofrece na actualidade.

Valoración final

Tendo en conta os aspectos que acabamos de describir sobre este esmoleiro e a súa devoción tradicional, é unha mágoa que a propia contorna non presente un maior coidado.

Ao seu carón colocaron un espello convexo de tráfico para facilitar o tránsito de vehículos nesta encrucillada, quizais inevitábel.

Mais tamén podía ser perfectamente evitábel o poste de formigón que situaron acaroado ao muro onde está este esmoleiro.

Tanto as administracións coma as empresas de servizos deben ter unha especial atención ao coidado ambiental destes elementos do noso patrimonio tradicional.

Máis información

Galería de imaxes

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Esmoleiro do Perpetuo Socorro (Coia)

Arquivado en: Coia,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Está situado en Bouzas, na rúa Ánimas, case enfronte do estaleiro Barreras.

Forma parte da parede dun edificio e está a escasos metros doutro peto de ánimas chamado da Virxe do Carme, tamén na mesma parede.

Rúas que leven a denominación das Ánimas en Vigo hai outras dúas, correspondentes con cadanseu peto: rúa Ánimas-Caeiro en Cabral e Subida ás Ánimas en Sampaio de Lavadores.

Descrición

Este peto da Virxe do Socorro é de pequeno tamaño e está formado por un fornelo con arco de medio punto.

Ao seu redor leva un reborde de cor vermella cun remate en cruz da mesma cor na parte superior, semellante á fasquía do peto do Carballal de Cabral. Na parte inferior ten un pequeno burato para depositar esmolas.

Presenta tamén un portelo con enreixado cruzado, sen cristal.

No interior hai un retablo policromado rematado en arco de medio punto superior, no que se representa a Virxe do Perpetuo Socorro co neno Xesús no colo acompañada de dous anxos.

Na parte inferior do retablo hai unha inscrición:

“NUESTRA SRA. DEL PERPETUO SOCORRO”.

XXComo principal elemento agresivo está o contador eléctrico que alguén nalgún momento tivo a brillante idea de chantarlle, tamén encastado na parde, ao seu lado. Cando e quen puido consentir unha agresión así é algo inexplicábel a estas alturas.

Intervención e posterior agresión

Ao longo do ano 2008 fíxose unha intervención de mellora e humanización deste recanto onde se atopan os dous petos de Bouzas. Esta mellora consistiu en pintar a perede cun mural que representaba unha paisaxe de campo, cunha gran oliveira central -a árbore máis emblemática de Vigo-, herba, plantas e un un gran ceo azul detrás colmado de aves.

Foi unha intervención acertada e humanizadora dun lugar tan asediado pola industrialización da zona.

Mais esta fermosa fasquía que adquirira non durou moito tempo. A comezos de 2009, alguén abriu un gran boquete na parede entre os dous petos de ánimas para instalar unha máquina de bebidas e comidas. Unha espantosa, incomprensíbel, lesiva e grave mutilación dun conxunto patrimonial que a duras penas sobrevivía neste recanto industrial.

Agardamos que se adopten as medidas oportunas para que se restitúa todo ao seu lugar e disposición orixinal. Deixar pasar esta agresión sería grave tamén par unha administración que ter a obrigación de velar para a preservación do noso patrimonio cultural. De paso, pódese aproveitar para trasladar o contador eléctrico que está apegado a un dos petos de ánimas.

Máis información

Podedes ter acceso a unha completa galería de imaxes deste conxunto etnográfico.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Esmoleiro da Virxe do Carme (Coia)

Arquivado en: Coia,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Está situado en Bouzas, na rúa Ánimas, case enfronte do estaleiro Barreras.

Forma parte da parede dun edificio e está a escasos metros doutro esmoleiro chamado da Virxe do Perpetuo Socorro, tamén na mesma parede.

Rúas que leven a denominación das Ánimas en Vigo hai outras dúas, correspondentes con cadanseu peto: rúa Ánimas-Caeiro en Cabral e Subida ás Ánimas en Sampaio de Lavadores.

Descrición

Este peto da Virxe do Carme é de pequeno tamaño e está formado por un fornelo con arco de medio punto.

Ao seu redor leva un reborde de cor vermella cun remate en cruz da mesma cor na parte superior, semellante á fasquía do peto do Carballal de Cabral. Na parte inferior ten un sobresaínte para depositar devocións.

Presenta tamén un portelo con enreixado cruzado, sen cristal.

No interior hai un retablo formado por seis azulexos policromados no que se representa a Virxe do Carme co neno Xesús no colo acompañada de dous anxos que asisten as almiñas.

A Virxe repousa sobre unha nube que se apoia directamente sobre as lapas do tormento. Cinco figuras imploran devotamente a intercesión da Virxe para a súa salvación. Nestas figuras non se aprecia diferenciación social ou estamental como é común noutros petos.

Na parte inferior do retablo aparece unha inscrición con catro letras: “P.A.P.N”.

 

Intervención e posterior agresión

Ao longo do ano 2008 fíxose unha intervención de mellora e humanización deste recanto onde se atopan os dous petos de ánimas de Bouzas. Esta mellora consistiu en pintar a perede cun mural que representaba unha paisaxe de campo, cunha gran oliveira central -a árbore máis emblemática de Vigo-, herba, plantas e un un gran ceo azul detrás colmado de aves.

Foi unha intervención acertada e humanizadora dun lugar tan asediado pola industrialización da zona.

Estado de conservación

Esta fermosa fasquía que adquirira non durou moito tempo. A comezos de 2009, alguén abriu un gran boquete na parede entre os dous petos de ánimas para instalar unha máquina de bebidas e comidas. Unha espantosa, incomprensíbel, lesiva e grave mutilación dun conxunto patrimonial que a duras penas sobrevivía neste recanto industrial.

Agardamos que se adopten as medidas oportunas para que se restitúa todo ao seu lugar e disposición orixinal. Deixar pasar esta agresión sería grave tamén par unha administración que ter a obrigación de velar para a preservación do noso patrimonio cultural. De paso, pódese aproveitar para trasladar o contador eléctrico que está apegado a un dos petos de ánimas.

Máis información

Podedes ter acceso a unha completa galería de imaxes deste conxunto etnográfico.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

 

Peto de ánimas do Carballal (Cabral)

Arquivado en: Cabral,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Este é un peto de encrucillada e está situado no muro dunha vivenda.

Chama a atención a súa forma sinxela e policromada. Sempre adornado con flores e candeas acesas, o que evidenia a súa viveza entre a devoción da xente.

A súa contorna máis inmediata tamén está coidada, mesmo co solo preparado ao seu arredor.

Descrición

Ten un remate triangular coma o peto de ánimas de Caeiro , que lle dá ese aspecto de capeliña.

Tamén é de observar a decoración de arco de medio punto, rematado en cruz, que nos rememora a tradición viva do románico na arquitectura popular.

A inscrición que ten decorando o frontal di: “HERMANOS ACORDAHOS DE NOSOTRAS. AÑO DE 1785″

Destaca o cromatismo, contrastando entre o azul e a pedra pintada de branco. Este cromatismo acentúase a maiores coas flores que diariamente engalanan este templete. O conxunto salienta todo el sobre as paredes de tonalidades máis escuras das construcións adxacentes.

Ao achegarnos podemos ver un retablo de xeso policromado, dentro dun fornelo acristalado como protección.

A figuración está composta por un Ecce Homo e catro almiñas entre o lume debaixo del: simbolismo relixioso evidente de que Deus sofre polos pecados da humanidade e o ser humano sofre, á súa vez, polos pecados cometidos contra El.

O Ecce Homo é moi expresivo, dramático e ben traballado na forma e nas cores.

Vai atado e leva coroa de espiñas sangrante e unha cana na man dereita.

Máis información

Podedes acceder dende aquí a unha galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Peto de Ánimas de Caeiro (Cabral)

Arquivado en: Cabral,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Este fermoso peto de ánimas atópase na parroquia de  Cabral, un pouco máis arriba da praza da Feira, en dirección á estrada do aeroporto na Rúa Ánimas-Caeiro.

Hai outros dous petos máis en Vigo que dan nome ao vieiro no que se atopan: “Subida das Ánimas” en Sampaio, e “Rúa das Ánimas” en Bouzas, fronte ao estaleiro de Barreras.

Volvendo ao que nos ocupa, atoparémolo aos douscentos metros, formando parte do muro de cerramento dunha casa, en bo estado de conservación, en pedra maciza, entre dúas columnas de entrada á propiedade particular.

Descrición

É do ano 1847 segundo consta sobre a seguinte inscrición: “A DEBOCION DE BARTOLOME DE BASTOS”.

Presenta a tradicional figuración da Virxe intercedendo polas ánimas do pugatorio, e unha crucifixión encima. O personaxe central das ánimas en pena é un membro da igrexa, mais tamén se pode ver outro á súa esquerda. Ao redor ahi outras catro fuguras das que só asoman as cabezas por entre as lapas do lume.

Non falta o típico detalle presente en tantos petos de ánimas das mans dos penantes agarrándose ao manto da Virxe intercesora entre Deus (arrriba) e os condenados (abaixo). Toda unha iconografía con marcado carácter didáctico.

A escena está enmarcada rematando a parte superior cunha forma redondeada, na que resalta a divindade areolar da Virxe.

Sobre esta peza atópase unha pequena e tosca crucifixión, cunha figura de Cristo pouco elaborada e bastante desgastada. Por encima deste Cristo vemos un arco de medio punto no que se atopa a inscrición coa data de realización.

Toda esta talla estaba policromada e aínda se poden observar restos de pintura.

Máis información

Podedes ver aquí unha galería de imaxes deste peto de ánimas.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Peto de ánimas de Sampaio (Lavadores)

Arquivado en: Lavadores,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Está nun largo da rúa “Subida ás Ánimas”. Podemos chegar a el tanto dende a avenida do aeroporto coma dende o barrio de Sampaio.

Cando chegamos ao largo que forma a rúa, atoparémolo na parede dunha vivenda.

Realmente desilusiona velo rodeado de elementos tan pouco atractivos ao seu carón. Coma todos os demais, carece de calquera sinalización (menos mal que conserva o topónimo do nome da rúa) ou letreiro explicativo.

Descrición

É un peto de ánimas aberto, sen protección nin fornelo.

Non está policromado na actualidade.

É de estilo franciscano, tal como evidencian tanto o cordón que o bordea (cfr. Peto de ánimas de Comesaña), coma a inscrición: “FRANCISCO SIMON”, que pode ser o seu patrocinador. A data tamén aparece inscrita: “1903″

A diferenza da maioría dos petos, este de Sampaio está exento de figuras divinas.

Só está coroado por unha cruz sobre unha bóla (cfr. Peto de ánimas de Teis).

Está presidido por un anxo do que só destacan a cabeza e as ás.

E hai representados seis personaxes: os centrais son os do cura e o bispo, dous personaxes relixiosos destacados con moita significación.

Están rodeados por dúas mulleres con trenzas longas ao seu lado (cfr. Peto de ánimas de San Xoán do Monte, moi preto deste).

Máis información

Galería de imaxes

 Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Peto de ánimas de Teis

Arquivado en: Petos de ánimas,Teis — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Está situado na estrada a Redondela (Avda. de Galicia), fronte ao parque da Riouxa.

Na actualidade está nunha posición moi próxima á beira da estrada. Sobre unha beirarrúa estreita, cun farol ao seu carón.

Non ten protección ningunha nin indicación do seu valor e significado. Cando un elemento do noso patrimonio non está posto en valor, está nun maior risco de sufrir unha agresión: unhas veces por descoñecemento, outras por falta de consideración cara a algo que non se valora.

Exemplos coma este poñen en evidencia que é necesario acometer un plan de posta en valor de todo este patrimonio popular; por unha parte no propio lugar onde se atopa, a través do paneis e protección correspondente; por outra parte a través dun labor divulgativo e pedagóxico. Probade a preguntar ao voso arredor qué é un peto de ánimas, veredes como diminúen as respostas a medida que descende a idade.

Descrición

Este peto é quizais o máis fermoso e representativo de Vigo.
Foi restaurado e mostra unha fermosa policromía.
Non ten fornelo e está completamente ao descuberto todo el.

A cruz está apoiada sobre unha bóla (cfr. Sampaio), cunha figura de Cristo ben traballada e expresiva. Baixo esta cruz hai unha Virxe de sinxela e fermosa fasquía.

Falta a data da súa construción e na parte inferior da construción podemos ler unha inscrición incompleta:“A DEVOCION DE D. FRANCISCO ROSEY (?)….”. Quizais na continuación ilexible puidese estar a data de construción.

O retablo está labrado en pedra, completamente policromado.
A figura principal é San Francisco salvando ánimas do purgatorio.
Hai sete personaxes entre as chamas, sen distincións significativas entre elas.
Están colocadas tamén en dous planos horizontais, co santo sobre eles cerrando o conxunto.

Hai harmonía paralelística na distribución das figuras:
Dúas reviradas nos extremos.
Dúas agarradas coas mans ao santo.
Tres formando un triángulo central.
San Francisco como figura destacada central, elevado sobre as demais, inferior á Virxe e a Cristo.

Hai unha composición tamén en vertical moi acentuada, coa elevada altura das figuras divinas.
Cristo preside o mundo, e debaixo do mundo está o inframundo no que se atopa o inferno e o purgatorio.

En definitiva, un peto ao que paga a pena achegarse en calquera momento, sobre todo á tardiña, para apreciar as tonalidades que os raios de sol do empardecer lle proporcionan ás cores da pedra.

Un peto bastante parecido a este podemos velo en Petelos (Mos) no lugar de Rexenxo.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Peto de ánimas de S. Xoán do Monte

Arquivado en: Lavadores,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Este peto de ánimas está situado na rúa S. Xoán do Monte pouco antes de confluír coa rúa Cantabria.

Está encaixado na parede dun muro e hoxe a configuración da contorna está moi transformada con respecto a como sería orixinalmente. Como se pode observar nas fotos, houbo un desenvolvemento urbanístico moi agresivo ao seu arredor.

Descrición

O peto atopámolo protexido cunha reixa e está metido nun fornelo.

Na visita puidemos decatarnos que conserva unha devoción aínda viva: flores e candeas acesas.

A inscrición que ten este peto é a seguinte:

“A DEBOCION DE D. L H(erminio) O(tero) VIDA”

Non ten ano de construción.

O retablo está feito en pedra, policromado, aínda que pouco conservada a pintura.

Na parte superior podemos observar a figura dun anxo, característica de moitos dos nosos petos.

Observando con máis detalle podemos apreciar as figuras dun papa e un rei, con restos de policromía. Curiosas son as figuras femininas con trenzas que rodean o papa e o rei. Neste senso garda unha relación figurativa co peto de Sampaio.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Peto de ánimas do Romeu (Comesaña)

Arquivado en: Comesaña,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Podemos velo no muro de peche dunha propiedade, na estrada vella que vai de Vigo a Baiona, á altura do concesionario de Citroën.

Está rodeado de elementos agresivos na beirarrúa, como postes, farolas, letreiros; sen distintivo nin indicación ningunha.

De feito non coñecemos nin un só peto de ánimas de Vigo que teña unha mínima indicación sobre os seu significado, sobre o seu valor etnográfico, patrimonial, nin nada.

Este é un labor que cómpre facer á concellería correspondente, para manter vivos estes elementos da arquitectura popular.

Por sorte este peto de Comesaña foi restaurado, ao igual ca o de Teis.

Deste xeito conseguimos que estea ben conservado e policromado.

O malo é que o deixaron sen ten protección ningunha, e falta de un cartel que o poña en valor pode provocar calquera agresión por falta de sensibilización e coñecmento do que son estas construcións.

Descrición

Segundo se pode apreciar na inscrición, foi construído a mediados do século XIX: “año 1860”

A policromía realza a beleza da súa fasquía, xa que a figuración se enmarca entre columnas xónicas, azuis.

Rodeando os dous espazos centrais vai un cordón (cfr. Sampaio) que lle engade co seu colorismo e feitura un grao máis de fermosura ao conxunto.

As almas en pena están compostas por seis figuras. A central está máis destacada ca as demais: un relixioso. Non está en posición superior, senón inferior, aínda que máis destacada e de maior tamaño. Aparece vestido de sacerdote, as demais figuras están núas. Isto é significativo por canto se quere significar coa máxima claridade a identidade desta figura.

Coroando o peto hai a representación da crucifixión, ben elaborada. Por outra banda, esta crucifixión mantén unha composición equilibrada en tamaña coa representación das ánimas na parte inferior.

Chama a atención tamén, aos pés de Cristo, a representación da morte: caveira e ósos ben elaborados, con ocos acentuados e remates expresivos dos ósos.

O Cristo está ben elaborado en pedra.

A inscrición que hai ao pé do peto di o seguinte: “ANIMAS DEL ROMEU / SAN ANDRES DE COMESAÑA”. Neste caso só nos presenta o nome do peto e da parroquia, sen lema ningún que trate de infundir devoción ou calquera outro sentimento nas persoas, como ocorre na maioría dos que teñen algún tipo de inscrición.

Máis información

Galería de imaxes

J. M. Hidalgo Cuñarro, Vigo Etnográfico

Óscar Franco, «Peto de San andrés de Comesaña«, en Patrimoniogalego.net

 

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Esmoleiro de Santo Antón (O Berbés)

Arquivado en: Cidade,Petos de ánimas — Xosé Couñago

100_5367Localización

(Ver en Google Maps)

Este esmoleiro podemos velo a escasos metros do peto de ánimas de San Xosé, no mesmo edificio do antigo hospicio, na rúa Santa Marta.

Descrición

Está encaixado na parede do edificio, protexido por unha reixa metálica.

Ao contrario ca o de San Xosé, neste aparece o orificio do peto para depositar moedas.

Non ten data de realización, nin se perciben tradicións de devocións ou ofrendas, máis ca o feito de depositar esmolas.

A figuración corresponde, como o seu nome indica, a Santo Antón. Está feita en cerámica policromada na que predomina o azul en distintas variantes. Ten un fermoso adorno en pedra sobresaínte da parede todo en volta do peto, con remate inferior ornamentado.

Estado de conservación

O seu estado de conservación e protección é bo e mesmo podemos observar luz no seu interior.

O mantemento principal está na conservación da pintura do azulexo e da reixa de protección.

Máis información

Galería de imaxes.

 Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Esmoleiro da rúa de santa Marta

Arquivado en: Cidade,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Peto de ánimas de santa Marta

Localización

(Ver en Google Maps)

Podemos atopalo na rúa santa Marta, na confluencia coa rúa Conde de Torrecedeira.

Ao igual ca os esmoleiros de santo Antón e san Xosé, na mesma rúa de santa Marta, encóntrase encaixado na parede dun muro.

Está dedicado a san Xosé e esa é a imaxe que enche todo o fornelo na que se atopa.

Descrición

Aparece cunha mesma sinatura ca o esmoleiro de san Xosé, nesta mesma rúa, “V. Abad”. A azulexaría e policromado tamén é moi semellante; asemade participan da mesma iconografía coa advocación de san Xosé. Esta riqueza cromática fai destacar e diferenciar perfectamente as distintas partes: por un lado as imaxes de san Xosé co neno no colo, nas que o colorido destácase coa combinación do azul xunto co amarelo e vermello do manto. A figura acentuadamente clara do neno no centro de toda a escena fai centrar nel todas as miradas.

O fondo está nun segundo plano, mais tamén destaca polo seu colorido: o contraste principal do azul do ceo co verde das árbores, cada un deles matizado en diversas tonalidades.

Sobre o esmoleiro hai unha inscrición que di: “EN TESTIMONIO DE GRATITUD A LOS BIEN HECHORES QUE DEPOSITAN AQUÍ SUS LIMOSNAS”

O seu estado de conservación é bastante bo e está ben protexido.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Devocionario do pazo da Pastora (Freixeiro)

Arquivado en: Cidade,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en google Maps)

Cando vos acheguedes a visitar un dos fermosos pazos que temos en Vigo, o da Pastora, en Freixeiro, non deixedes de fixarvos no seu portón de entrada, no que a pesar da discordante porta, está rodeada de remates de muro en forma de columna sobre os que se asentan formas de xerras de gran tamaño ou un exuberante pináculo noutra delas. Tamén observaredes os escudos que hai nestas columnas a ambos os lados da porta ou as inscricións que os acompañan.

Á dereita deste portón hai un remate de muro tamén en forma de columna, cun pináculo sobre la e un pequeno fornelo nunha das súas caras.

Descrición

Dentro deste fornelo hai unha imaxe da Divina Pastora pintada nun azulexo. Está enmarcada con tiras de azulexo azul ocupando o fondo deste pequeno fornelo.

Esta Divina Pastora é a imaxe da Virxe co seu fillo no colo acariñando catro ovellas ao seu arredor. Unha imaxe bucólica e pastoril na que destacan as cores verde e azul.

A inscrición que podemos ler di: “LA DIVINA PASTORA” e non figura data de realización.

Non falta a devoción aínda viva que a xente de Freixeiro lle ten a este peto, depositando nel flores e cirios.

Outro deses recantos de arte popular que embelecen os nosos paseos por calquera das parroquias e barrios do noso concello.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Peto de ánimas da rúa dos Poboadores (barrio histórico)

Arquivado en: Cidade,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Un paseo polo barrio histórico da nosa cidade é unha visita obrigada para quen queira coñecer máis a fondo a nosa identidade urbana e arquitectónica. No barrio histórico de Vigo conviven as expresións máis populares coas señoriais, tanto na arquitectura coma na ornamentación.

A redescuberta deste conxunto monumental e patrimonial, a mellor tarxeta de presentación da cidade, é unha tarefa pendente. Cantos anos seguirán caendo acompañados de edificacións que se derruban na súa propia ruína e abandono?

Cada paseo por este barrio histórico é asemade unha admiración e unha protesta. Cada recanto descóbrenos unha sorpresa, unha agochada historia escrita entre pedras que dorme no esquecemento das moitas administracións ás que lles queda demasiado grande este cometido.

Nunha desas baixadas ao Berbés, a rúa dos Poboadores é unha das históricas de Vigo, formada a continuación das antigas murallas da cidade. Comunica o Paseo de Afonso co Berbés.

 Descrición

O peto está formado por un único bloque vertical de pedra traballado cunha fermosa figuración. Podemos distinguir a san Francisco valendo as ánimas que arden no lume do tormento. Neste caso o instrumento de salvación para as almiñas é o cordón do santo, ao que se agarran de forma moi expresiva coas súas mans, destacadas plasticamente polo canteiro que representou a escena. Aparecen tres figuras  salvadas polo santo, dúas delas agarrándose coas súas mans ao cordón do hábito de san Francisco.

O peto onde depositar as esmolas está na parte inferior, hoxe carente de portiña e xa sen uso. Non presenta inscricións nin data de realización.

Máis información

Galería de imaxes.

 Navegadores GPS

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

Peto de ánimas da Feira (Cabral)

Arquivado en: Cabral,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Este peto de ánimas está na parroquia de Cabral, na praza da Feira. A esta praza chégase subindo pola rúa Figueiras en Cabral.

Descrición

É un fermoso exemplar policromado que garda aínda unha profunda devoción popular no lugar. É do ano 1897 e está na parede dunha casa particular, fechado cunha reixa e ten un fornelo sobre el e unha inscrición no lateral. A reixa é de aluminio, demasiado desacorde co conxunto artístico deste peto; dende aquí pedímoslles ás concellerías de patrimonio ou cultura que gasten apenas uns euriños en poñer un enreixado acorde con esta figuración artística popular.

Na inscrición principal podemos ler o seguinte:

“HERM(anos) ACORDAOS DE NOSOTRAS CUAL SOMOS SEREIS”.

No fornelo que ten encima vemos unha imaxe de S. Xosé co neno Xesús no colo. A figura, policromada, tamén ten ao seu pé a seguinte inscrición: “DEV. DE D. JOSE B. ALONSO EN 26 DE SEPTIEMBRE DE 1897”, onde se pode apreciar precisamente a data da súa construción e patrocinador.

O peto é dunha gran verticalidade con varias series de figuracións. A figura principal do peto é Cristo crucificado, rodeado de símbolos da paixón: corda, lanza, mazo, cáliz, unha posible patena, unha man, martelo e tenaces. De algúns destes símbolos non coñecemos o seu significado (como a man) ou identificación certeira (a posible patena); se alguén o coñecer, agradeceriamos o correspondente comentario.

Debaixo del está a Virxe sobre as ánimas en pena. As ánimas forman dúas ringleiras horizontais. Arriba: un cura con bonete no centro e dúas figuras máis. Sobre elas a cabeza dun frade vista por detrás, coa tonsura da cabeza; non necesita rostro, xa que a tonsura é a mellor identificación de que todos somos candidatos a penados. Abaixo: outras catro figuras comúns.

En definitiva, un dos mellores exemplos de arte relixiosa popular que temos en Vigo e que require unha mellor atención de adecuación por parte do concello. Felicitamos á veciñanza do barrio por saber conservar e transmitir tan vivo este patrimonio.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Peto de ánimas do adro da igrexa de Teis

Arquivado en: Petos de ánimas,Teis — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Goolge Maps)

Está situado no adro da igrexa parroquial de Teis.

Pertence á tipoloxía dos petos con cruceiro (cfr. Peto de ánimas da rúa Poboadores, no barrio histórico)

Descrición

A cruz é sinxela. A súa parte inferior é un peto de ánimas e a parte superior é un cruceiro. O cruceiro consta dunha columna lisa e octogonal, coroada por un capitel sinxelo, cuadrangular e moi estreito.

Formou parte do Vía Crucis procesional arredor da igrexa.

O peto de ánimas está instalado nun bloque de pedra con forma rectangular e recortes na parte superior. Nel estase a representar a escena das almiñas entre as lapas. Todas as almiñas teñen as mans unidas en actitude de súplica. A composición da figuración é triangular, con sete figuras. A principal parece un personaxe relevante da sociedade.

As figuras están bastante esluídas e desdebuxadas.

O retablo pétreo non ten protección propia nin está dentro dun fornelo.

Neste sentido podemos asocialo coa tipoloxía dos petos abertos.

Fáltalle tamén a portiña que tiña na parte baixa e ao seu arredor podemos apreciar diversos pegotes de cemento.

Apenas conserva policromía nalgunhas das figuras.

Non conserva ningunha inscrición nin data de construción.

Mais non deixedes de entrar no templo, xa que, á parte de se teren descuberto frescos detrás do altar maior, dentro da igrexa tamén hai un fermoso retablo en madeira que representa unha elaborada escena de ánimas no purgatorio.

Máis información

Galería de imaxes

Navegadores GPS

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.

 

Devocionario de san Xosé (O Berbés)

Arquivado en: Cidade,Petos de ánimas — Xosé Couñago

Localización

(Ver en Google Maps)

Está situado ao lado da porta principal da “Casa de caridade, fogar de San Xosé”, na rúa de San Francisco.

O devocionario está na parede do edificio, enreixado e carece de lugar onde introducir as moedas.

Descrición

O fondo sobre o que está pintada a figura de san Xosé é de azulexos.

A figura do santo ten o neno no seu colo, nunha clara referencia ao edificio no que está situado, o antigo hospicio de Vigo.

Non figura o ano de construción e a pintura está asinada co seguinte nome: “V. Abad”.

Máis información

Galería de imaxes.

Ruta dos petos de ánimas de Vigo

Se queredes percorrer a Ruta dos petos de ánimas de Vigo no voso navegador de Google Maps, premede na ligazón anterior.