Situación
Está moi próxima á asociación veciñal de Candeán, perfectamente sinalizada e a uns trinta metros do camiño que marca a Ruta das Mámoas de Candeán. A súa situación elevada con respecto ao camiño, na baixada do monte, permite unha boa apreciación xa dende a distancia.
Descrición
Esta mámoa mide uns 19 m de diámetro e 1,25 m de altura. Presenta un gran cono no seu interior, na parte central do túmulo. Non conserva ningún ortostato no seu interior, o que quere dicir que esta mámoa foi espoliada completamente; primeiro, seguramente, para buscar obxectos de valor no seu interior –coma na maioría destes túmulos-; máis tarde para levarlle os chantos de cara a un aproveitamento en cerramentos ou calquera outro uso.
Moi preto da mámoa hai unha gran rocha plana tirada que pode que formase parte do dolmen orixinal.
Estado de conservación
Este túmulo necesita un coidado en canto á proximidade de piñeiros que poidan danar coas súas raíces a súa estrutura e consistencia. Mostramos por adiantado o noso agradecemento á sensibilidade que a Comunidade de Montes de Candeán está mostrando na conservación de todas as mámoas que forman parte desta ruta arqueolóxica.
Esta mámoa aínda non foi escavada, e, polo tanto, descoñecemos o que pode agochar no seu interior, tanto na cámara funeraria coma no corredor de entrada.
Valoración final
Despexada de piñeiros ao seu arredor, ofrece unha fermosa visión da maxestosidade que estes túmulos lle conferían á paisaxe. Unha paisaxe que por primeira vez comezaba a ser transformada polo ser humano neolítico.
Pensemos que son as primeiras construcións monumentais e mesmo urbanísticas da nosa historia, da historia do ser humano no actual territorio galego.
Unha poboación que chegou a ser bastante numerosa dado o gran número de mámoas que existen aínda na actualidade e que son unha pequena parte das que realmente deberon existir e empregarse durante aqueles milleiros de anos (entre o V milenio e o II milenio antes da nosa era).
Actualización 2020
A descrición e imaxes precedentes non teñen nada que ver co que podedes ver á altura do mes de xullo do ano 2020.
A degradación deste lugar é completa, en todos os sentidos:
Xa non existe ningún dos paneis de información e de localización que vedes nas imaxes deste artigo.
A maleza invadiu todo este espazo na súa totalidade e non hai ningún tipo de limpeza nin conservación.
É imposible localizar neste momento onde se atopa a mámoa que podedes observar nas fotos de arriba e da galería de imaxes que vos comparto neste artigo.
Outro detalle que agrava o desleixo que sofre este monumento megalítico é o feito de atoparse ao carón da asociación veciñal de Candeán, un punto referente da parroquia a onde acoden numerosas persoas. É unha mágoa que tendo esta marabilla ao lado, testemuña das primeiras construcións humanas que existen en Galicia, con máis de seis mil anos de antigüidade, non se lle saque o proveito cultural e didáctico que merece e se teña no máis absoluto dos abandonos.
Urxe que a Administración local realice, o antes posible, unha recuperación e posta en valor cultural desta mámoa para evitar a súa irremediable desaparición.
Estas son as imaxes do mesmo lugar en xullo de 2020:
Máis información
- Ficha do catálogo do PXOM de Vigo (Tomo VI, fichas do catálogo).
- Amigos do arqueolóxico. Megálitos de Pontevedra. (con debuxo esquemático).
Se queredes podedes coñecer a Rutas das mámoas de Candeán e mesmo descargala para o voso navegador GPS.
(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)
