Patrimonio cultural de Vigo

Sárdoma

Lavadoiro da Ponte Nova (Sárdoma)

Arquivado en: Lavadoiros,Sárdoma — Xosé Couñago

Localización

Este singular lavadoiro está situado ao carón do río Lagares, no tránsito entre a baixada ao Castaño e o barrio da Ponte Nova.

É de destacar que se encontre xunta o popular paseo do Lagares, por onde circulan centos de persoas cada semana, percorrendo as ribeiras do río.

Ao seu arredor aínda podemos contemplar as tradicionais leiras de cultivo das casas e propiedades dos arredores, coa imaxe dos edificios e centro comercial próximos á Gran Vía, ao fondo, e a nova urbanización da Ponte Nova ao outro lado do Lagares.

Descrición

Cuberta

É de cemento a unha auga con tella como cubrición. Dous pares de columnas en cemento, cerrando os extremos, delimitan este pequeno lavadoiro de planta cuadrangular.

Lavadoiro

Presenta unha única fileira corrida de lousas para lavar, sobre dúas pías independentes. A zona de lavar ocupa unha metade do recinto, arrimada a un dos laterais da construción; a outra metade é para o movemento da xente que entre no lavadoiro. A construción é de perpiaños polo exterior e de azulexos brancos no interior das pías.

Complementos

Está fechado en volta por un muro de perpiaño, cunha única entrada nun recanto. O perpiaño do lavadoiro e do muro contrasta negativamente coas columnas e o teito de cemento.

Na zona central da cabeceira do lavadoiro atopamos unha magnífica fonte pública, que proporciona á súa vez a auga á zona de lavado. Esta fonte conta cunha columna central elevada, rematada en capitel sobre o que coroa un pequeno pináculo, con ornamentacións que nos lembran os baixo peitorís das xanelas de casas barrocas, xunto con cadansúa volutas a ambos lados da pía central sobre a que cae a auga. Desde esta columna central parten lateralmente dúas extensións pétreas, creando unha disposición de arco, con base ornamentada rematada en cadanseu pé de columna sobre os que se dispoñen senllas pezas cúbicas decoradas con volutas nas catro caras.

Estado de conservación

Tanto a cubrición coma as columnas presentan o cemento sen rematar adecuadamente, amosando as nervaduras das unións do encofrado, afeando considerabelmente os elementos tradicionais que se conservan.

Non existe ningún panel informativo nin indicador sobre o seu nome, datación e características.

Valoración final

É unha mágoa que estando situado ao lado do paseo máis concorrido que existe pola beira do Lagares, este lavadoiro estea tan exento de información e posta en valor. Non pode resultar tan difícil a coordinación entre as concellarías de Medio Ambiente e Patrimonio para integrar un elemento etnográfico tan interesante nun percorrido natural destas características.

É importante acometer unha habilitación da contorna e do propio lavadoiro para facer del unha parada obrigada no paseo de cara a podermos comprender o contexto cultural e social en que foi construído.

Neste senso cómpre harmonizar os disonantes elementos engadidos en cemento co perpiaño da construción nobre orixinal, sobre todo tendo en conta a fermosísima fonte tan ornamentada que completa este conxunto etnográfico.

Máis información

Galería de imaxes

Navegadores GPS

Podedes introducir o lugar onde está no voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Lavadoiro de Laxe (Sárdoma)

Arquivado en: Lavadoiros,Sárdoma — Xosé Couñago

Este fermoso exemplo de lavadoiro tradicional está situado na rúa Subida do Monte da Serra, na parroquia de Sárdoma.

Hoxe en día está en desuso e mesmo apartado, e no seu interior sen auga xa só medran herbas. Aínda así é unha construción que destaca polo seu tamaño e situación nunha encrucillada de camiños.

Características: lavadoiro de dúas follas paralelas, unha soa pía de auga baixo un cano de auga. O cano de auga da cabeceira aínda bota auga, mai non está conectada ao lavadoiro.

Na parte inferior do lavadoiro hai tamén unha fonte de auga que xa non deita auga. Esta segunda fonte, de cor branca, está apoiada contra un muro piramidal de perpiaños que acompañan senllas escaleiras de perpiaño que baixan a ambos os lados desta fonte.

Piares: son de cemento na actualidade e ten cinco parellas.

Teito: de bloques de cemento con pequena inclinación lateral. Marca un acentuado contraste co conxunto de perpiaños tradicionais do lavadoiro orixinal. Estas cubertas modernas foron realizadas sen ter en conta a harmonía coa fasquía tradicional.

Estado de conservación: o abandono é máis que evidente. Comeza a presentar graves signos de deterioro. Hai pintadas por varios lugares e bastante lixo que comeza a amorearse ao seu pé.

A administración local non debe descoidar a limpeza e mantemento destas construcións tradicionais. Quizais moitas das agresións poderían ser evitadas coa correspondente sinalización que poña en valor esta peza da nosa riqueza etnográfica. Un letreiro que saliente “patrimonio etnográfico de Vigo” xunto cunha descrición e catalogación do lavadoiro, así como a recolla da memoria oral da súa actividade produciría un maior respecto por este fermoso lavadoiro.

Podedes ver tamén máis fotos deste lavadoiro.

Podedes introducir o lugar onde está no voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Cruceiro de Laxe (Sárdoma)

Arquivado en: Cruceiros,Sárdoma — Xosé Couñago

Localización

Esta xoia dos cruceiros vigueses está situado no centro da parroquia, nun lugar de paso bastante estreito para os vehículos. Quizais retrotraéndonos moitos anos atrás, a situación deste cruceiro sería moi axeitada; mais hoxe en día presenta dúas fachadas moi diferenciadas en canto a adecuación do lugar. Por unha parte, o conxunto arquitectónico fronte ao que se atopa é moi fermoso; mais pola outra cara, está demasiado próximo ao paso de continuo tráfico, demasiado arrimado, que xa provocou o seu derrubamento e posterior restauración.

Podemos observar que tamén lle colocaron ao seu pé uns boloardos defensivos –menos mal, porque outros cruceiro con máis periga ca este non teñen nada; p.e. cruceiro de Alcabre-; mais se observamos con detemento, decatámonos de que dous deles xa foron “tocados”.

Tampouco é acertada a sinalización de tráfico que lle colocaron mesmo ao carón. Respectando a necesaria existencia de sinais, tamén é necesario respectar a adecuación ao patrimonio histórico que existe ao seu carón.

Descrición

A simple vista destaca o conxunto da súa construción e a policromía que conserva. Esta policromía está presente no capitel, o manto azul e negro da Virxe, o manto avermellado dunha das figuras do varal e a cor rosada da pel nas imaxes principais.

A base está formada por catro chanzos cuadrangulares; a última pedra que coroa a base ten unha inscrición nunha das súas caras.

O fuste é octogonal con dúas figuras, unha a cada cara, sobre cadansúa peaña.

O capitel tamén está policromado e presenta unha forma clásica, propia de finais do barroco, na que destacan catro volutas sobre base redonda. As volutas serven á súa vez de soporte a unha pequena plataforma pétrea cadrada que serve de soporte da cruz.

A cruz ten as dúas representacións características: a crucifixión e a Piedade. As dúas figuracións están policromadas e ofrecen un destacado naturalismo.

O Cristo crucificado destaca menos ca a Piedade, aínda que busca expresar un manifesto naturalismo a través da expresión do rostro e a acentuación da anatomía. Con todo, a elaboración da figura no seu conxunto ten máis trazos que revelan unha certa insuficiencia naturalista, xa que a figura non sobresae da cruz, senón que aínda está apegada a ela.

A Piedade destaca pola súa voluminosidade e colorismo. A súa vestimenta está dividida en varias cores: azul, negro e gris. O seu rostro, ao igual ca o manto, tamén é voluminoso e non revela unha muller nova, senón unha nai con todo o sufrimento dun fillo morto no seu colo. Unha figura xacente de Cristo que, como sucede noutras representacións, é dun tamaña menor ca o da nai. De feito, a figura de Xesús xacente apenas destaca, mesmo en elaboración, ao lado do trabalo que presenta a da Virxe.

Máis información

Aquí tendes unha relación máis detallada de imaxes.

Navegadores GPS

Podedes introducir o lugar onde está no voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Igrexa de Sárdoma

Arquivado en: Igrexas,Sárdoma — Xosé Couñago

Localización

A igrexa de Sárdoma está situada no corazón da mesma parroquia. Conta cun gran adro ben delimitado e co torreiro da festa ao seu carón.

No seu estado actual é de estilo barroco, da mesma época ca as de Beade, Comesaña, Matamá, Valadares ou Zamáns.

Orixinalmente foi románica, como así o testemuñan os restos que se conservan no seu interior e nos seus muros exteriores. Nalgún momento derrubouse e foi refeita en época barroca, conservando certos elementos diseminados pola nova construción.

Hai que salientar que a súa orientación tampouco é a orixinal, xa que ten a entrada principal cara ao nacente e non cara ao poñente como é o habitural.

Descrición

Interior

Ten unha típica nave lonxitudinal e cabeceira cadrada. A nave a dúas augas e a cabeceira a catro augas.

No interior destacan varios elementos que non podemos deixar de observar cando entremos nela:

Na ábsida hai restos románicos integrados nos muros.

Sobre o pincho da cabeceira consérvanse uns fermosos frescos policromados que representan a Última Cea. Está incompleto na súa parte inferior, mais conserva o rostro da maioría dos acompañantes de Xesús. Destaca especialmente a figura do apóstolo Xoán ao lado de Xesús, observándose mutuamente.

No muro norte da nave vemos tamén un fermoso templete que cobre unha tumba. Está formado por un gran arco de medio punto, con decoración columnada, enmarcado por dúas altas columnas encastradas de acentuado clasicismo, que sustentan na parte superior un escudo nobiliario.

Exterior

A austeridade decorativa dos exteriores é algo que chama a atención, en comparación co seu interior e coas outras igrexas coetáneas.

A fachada é moi austera, sen apenas decoración. Conta cunha lumieira central a media altura. Sobre a fachada hai catro pináculos rematados en bóla e unha sinxela cruz. A porta tamén ten unha decoración moi simple ao seu arredor.

O máis destacado como decoración exerior está na sancristía, na que podemos ver unha porta cunha fermosa decoración, máis propia da fachada principal, dadas as características ornamentais que presenta: porta entrecolumnada e lintel superior decorado.

As columnas rematan en capiteis con motivos vexetais.

No lintel aparece unha cruz de catro brazos iguais encerrado en círculo apoiado en volutas e con outro círculo no centro da cruz.

A torre aparece a un lado da fachada, coma en Valadares; fronte ás demais aquí mencionadas, que teñen a torre no centro.

Esta torre é de base cadrada e de gran solidez, con perpiaños de boa factura. Os cantos están decorados con columnacións resaltadas, facendo salientar as bases e os remates superiores. Ten varias entradas de luz para a escaleira interior da torre; a porta de acceso está no exterior da igrexa.

Na parte superior da torre observamos un robusto campanario, rodeado dunha fermosa balconada, ben labrada e con decoracións alternantes en parellas de rombos.

O campanario presenta catro arcos algo apuntados, cos cantos fermosamente decorados con clásicos motivos de siluetados barrocos.

Sobre o campanario vemos catro pináculos e cúpula central octogonal en dous corpos.

Máis Información

Galería de fotos.

Hidalgo Cuñarro, «Piezas románicas inéditas de la iglesia viguesa de San Pedro de Sárdoma«, en Vigo Arqueológico.

Navegadores GPS

Podedes introducir o lugar onde está no voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes).

Ponte medieval de Sárdoma

Arquivado en: Románico,Sárdoma — Xosé Couñago
Ponte medieval de Sárdoma

Ponte medieval de Sárdoma

Localización

A ponte medieval de Sárdoma está situada sobre o río Lagares -ou río de Sárdoma, entre os distintos nomes cos que é coñecido o noso río-, moi preto do núcleo da parroquia.

Unha ponte que dende a súa construción ata hai moi pouco tempo soportou os trafegos do paso de todo tipo de vehículos e cargas, mesmo de camións pesados.

Descrición

Conta con dous arcos e un tallamar central. A superficie do pavimento é horizontal, en contraste coa ponte medieval de Balaídos que presenta a típica fasquía de subida e baixada.

Os perpiaños son sólidos e regulares; pola contra, o pavimento está bastante estragado.

Presenta dous arcos de medio punto e un tallamar entre os dous arcos.

O peor: o estado deplorable en que se atopa a contorna da ponte e a propia ponte: lixo por todas as partes na beiras, maleza incontrolada, nula limpeza das pedras da ponte e pavimento completamente estragado sobre os arcos.

Estado de conservación

Hoxe atópase en estado de abandono e con escasa acción conservadora: necesita unha limpeza completa, un adecentamento das beiras do río, unha adecuación do paisaxismo ribeirán que a arrodea, unha posta en valor deste monumento e unha sinalización mínima. Se ningún destes elementos básicos de protección está en funcionamento, que podemos agardar do futuro desta peza medieval do noso patrimonio.

Máis información

Podedes ver neste enlace unha relación máis ampla e detallada de fotos.

Para saber máis, consultade este especializado artigo do arqueólogo José Manuel Hidalgo Cuñarro.

Navegadores GPS

Tamén podedes ver a Ruta románica de Vigo e descargala no voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Petróglifos da Pedra da Laxe (Sárdoma)

Arquivado en: Petróglifos,Sárdoma — Xosé Couñago

Localización

Este valiosísimo conxunto rupestre vigués está situado no lugar da Laxe, na parroquia de Sárdoma.

É a única representación de armas que temos entre a multitude de gravados rupestres existentes en Vigo. Ser a única alabarda existente nos nosos petróglifos dálle maior valor por canto o lugar en que se encontra está moi próximo ao centro urbano, sometido a unha presión urbanística en aumento, rodeado de novas construcións e urbanizacións que mesmo estiveron a punto de custarlle a vida ao conxunto rupestre no que está incluído.

Hoxe sobrevive daquela maneira, abandonado, descoidado, sen ningún proxecto de posta en valor, desprotexido de calquera acción incontrolada ao estar situado no medio dunha urbanización con constante trasfego de persoas e coches (está mesmo ao pé do semáforo superior que regula a subida e baixada de Sárdoma).

Descrición

Ten ao seu favor o estar situado nunha parcela que agora é municipal; e isto é algo que se conquistou intelixentemente, pero que agora non podemos deixar abandonado.
Cómpre unha posta en valor deste conxunto rupestre, entre outras razóns por unha peculiaridade especial que posúe: ten representacións de gravados rupestres que abarcan dende os máis antigos existentes (uns 4.000 anos de antigüidade), pasando por outros que chegan ata épocas máis recentes. É dicir, temos nestas pedras unha visión panorámica da historia e evolución dos nosos petróglifos. Qué mellor oportunidade para que os nosos escolares teñan a oportunidade de achegarse con unidades didácticas adecuadas ao coñecemento da historia dos gravados rupestres que temos no noso concello.

Máis información

Podedes ver unha galería de imaxes sobre os diversos petróglifos destas laxes.

Tamén vos invitamos a ver unha descrición completa deste gravado nun blog especializado escrito por un dos mellores arqueólogos que temos na nosa provincia, Hidalgo Cuñarro. Ler os seus artigos é un verdadeiro pracer para calquera persoa amante da arqueoloxía, porque é un dos inverstigadores con maior traxectoria de traballo na prehistoria que temos na provincia.

Navegadores GPS

Podedes descargar a localización destes gravados pra o voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit, e despois > Menú Herramientas>Conversor de paquetes).