Localización

(Ver en Google Maps)

Este é o quinto muíño que pecha o conxunto etnográfico restaurado de Zamáns. Está situado no fondal dun prado, a continuación dos catro anteriores, por onde discorre o río Vilaza pouco antes de embocar as súas augas no encoro de Zamáns.

Para chegar a este lugar podedes dirixirvos ao campo da feira da parroquia, ao lado da igrexa de Zamáns, e descender pola estrada de Vilaverde. A menos dun quilómetro veredes o río. Baixades pola súa beira e estaredes nun prado recuperado con plantación de acivros e o primeiro dos muíños.

Seguindo o curso descendente do río están os cinco muíños formando un conxunto etnográfico de especial beleza, tanto pola contorna en que se atopan coma pola fermosa restauración a que foron sometidos por parte da Comunidade de Montes de Zamáns.

Forma parte da Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo, que podedes descargar no voso navegador GPS.

Descrición

Situación: Este quinto muíño, en orde descendente pola beira do río de Vilaza, está situado na marxe dereita da corrente, moi próximo á auga e rodeado de amieiros e salgueiros.

Tipoloxía: é un muíño de cubo cunha soa mó.

Levada: a levada consérvase en bo estado e provén directamente do cuarto muíño deste conxunto; de feito a auga vai dun muíño ao outro durante todo o percorrido. Nestes últimos metros álzase sobre a pendente do terreo reforzada por sólidos soportes laterais de cachotaría rematados en sólidos perpiaños na zona do cubo. A construción do muíño na parte inferior da pendente do terreo propicia a caída da auga a través do cubo para proporcionar a forza necesaria ao rodicio.

Edificación: o muíño é de reducido tamaño, coas paredes en cachotaría e o tellado dunha auga.

Presenta unha porta na mesma fachada ca o cubo e ningunha outra entrada de luz. A porta está formada por dúas xambas laterais, con cadanseu perpiaño encima para proporcionar maior altura ao van, sobre o que se dispón un lintel.

Entre a porta e o cubo hai unha lousa sobresaínte encastada na parede que servía de pouso para as cargas.

Diante da porta de entrada desenvólvese un pequeno recinto coutado por un valo de cachotaría que salva o desnivel do terreo.

O tellado foi restaurado na súa totalidade recuperando tamén todo o beirado pétreo.

Interior: podemos identificar aínda dous espazos: o da moenda e o da estancia das persoas. No espazo da moenda hai unha mó completa coas dúas pedras de moer. Tamén podemos identificar un pequeno fornelo.

Estado de conservación

Na seguinte imaxe podemos apreciar como se encontraba antes da restauración. Na galería de imaxes que acompaña este artigo podemos ver unha relación máis completa do antes e o despois deste muíño.

A estrutura pétrea foi restaurada na súa totalidade.

As paredes foron consolidadas e reforzadas e as pedras limpadas, coa restitución do tellado e as lousas que bordean o teitume formando a sobrepena.

A intervención realizada, respectando cada pedra orixinal do muíño, transformou completamente a súa fasquía dun xeito coidado e positivo ata o punto de que sería difícil recoñecer que se trata do mesmo muíño á vista destas dúas imaxes.

Valoración final

A posta en valor deste importante conxunto etnográfico levou consigo unha intervención de limpeza e recuperación de cada un dos muíños que hai neste recanto tan especial de Zamáns.

A restauración destes muíños devolveulles unha gran beleza que nos fala por si mesma a través da conexión da identidade cultural que nos une coa terra e as nosas raiceiras.

O que fica agora é a súa divulgación social adecuada, de xeito que a poboación viguesa se achegue a coñecer as nosas parroquias periféricas e descubran estes recantos patrimoniais tan descoñecidos para a maioría de nós.

Polos arredores deste conxunto etnográfico podemos continuar un sendeiro marcado que nos conduce ata o encoro de Zamáns, bordeando as súas ribeiras ata chegarmos ata outro dos conxuntos etnográficos de maior relevancia en Vigo: os denominados Muíños de Maquía, situados ao pé da parede do encoro, pertencentes xa á parroquia de Valadares.

O regreso está marcado tamén percorrendo un antigo camiño real ata o punto de partida inicial nos muíños de zamáns.

Máis información

Galería de imaxes

Asociación Veciñal de Zamáns, Muíños de Zamáns

Navegadores GPS

Para chegar ata este muíño, podedes descargar a súa situación no voso navegador GPS.

Tamén podedes descargar a Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo no voso navegador.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Localización

(Ver en Google Maps)

Este muíño forma parte dun conxunto de cinco construcións que están situadas á beira do río de Vilaza, na parroquia de Zamáns e ocupa o terceiro lugar desta agrupación etnográfica.

Para chegar a este lugar podedes dirixirvos ao campo da feira da parroquia, ao lado da igrexa de Zamáns, e descender pola estrada de Vilaverde. A menos dun quilómetro veredes o río. Baixades pola súa beira e estaredes nun prado recuperado con plantación de acivros e o primeiro dos muíños.

Seguindo o curso descendente do río están os cinco muíños formando un conxunto etnográfico de especial beleza, tanto pola contorna que se atopan coma pola fermosa restauración a que foron sometidos por parte da Comunidade de Montes de Zamáns.

Forma parte da Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo, que podedes descargar no voso navegador GPS.

Descrición

Situación: Este terceiro muíño, en orde descendente pola beira do río de Vilaza, está situado na marxe dereita da corrente, moi próximo á auga e rodeado de amieiros e salgueiros.

Tipoloxía: é un muíño de cubo cunha soa mó. Este cubo non ten a forma cadrada ou circular característica da maioría deles, senón que ten forma alongada, realizada a partir da forte caída que se lle dá á canle da levada na súa chegada ao muíño.

Levada: a levada consérvase en bo estado e provén directamente do segundo muíño deste conxunto; de feito a auga vai dun muíño ao outro durante todo o percorrido. Nestes últimos metros álzase sobre a pendente do terreo reforzada por sólidos soportes laterais de cachotaría. A construción do muíño na parte inferior da pendente do terreo propicia a caída da auga a través do cubo para proporcionar a forza necesaria ao rodicio.

Edificación: o muíño é de reducido tamaño, coas paredes en cachotaría e o tellado dunha auga.

Presenta unha porta e ningunha outra entrada de luz. A porta está formada por dúas xambas laterais, con cadanseu perpiaño encima para proporcionar maior altura ao van, sobre o que se dispón un lintel.

Ten tamén soleira de entrada e as xambas están traballadas para permitir o encaste da porta.

O tellado foi restaurado na súa totalidade recuperando tamén todo o beirado pétreo.

Interior: podemos identificar aínda dous espazos: o da moenda e o da estancia das persoas. No espazo da moenda hai unha mó á que lle falta a pedra superior. Tamén podemos identificar un pousadouro asociado a un pequeno fornelo.

Estado de conservación

Na seguinte imaxe podemos apreciar como se encontraba antes da restauración. Na galería de imaxes que acompaña este artigo podemos ver unha relación máis completa do antes e o despois deste muíño.

A estrutura pétrea foi restaurada na súa totalidade.

As paredes foron consolidadas e reforzadas e as pedras limpadas, coa restitución do tellado e as lousas que bordean o teitume formando a sobrepena.

A intervención realizada, respectando cada pedra orixinal do muíño, transformou completamente a súa fasquía dun xeito coidado e positivo ata o punto de que sería difícil recoñecer que se trata do mesmo muíño á vista destas dúas imaxes.

Valoración final

A posta en valor deste importante conxunto etnográfico levou consigo unha intervención de limpeza e recuperación de cada un dos muíños que hai neste recanto tan especial de Zamáns.

A restauración destes muíños devolveulles unha gran beleza que nos fala por si mesma a través da conexión da identidade cultural que nos une coa terra e as nosas raiceiras.

Máis información

Podedes acceder á galería fotográfica deste muíño.

Asociación Veciñal de Zamáns, Muíños de Zamáns

Navegadores GPS

Para chegar ata este muíño, podedes descargar a súa situación no voso navegador GPS.

Tamén podedes descargar a Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo no voso navegador.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Localización

(Ver en Google Maps)

Zamáns é unha das poucas parroquias de Vigo que aínda conta co privilexio de gozar de catalogacións puramente de hábitat rural. Iso non vai en detrimento de configurarse en modelos habitacionais que contan coas máis actuais prestacións de comunicacións e comodidades: vivir coas vantaxes do rural tan preto das vantaxes dunha zona urbana.

A uns escasos centos de metros do centro parroquial de Zamáns está o encoro que subministra auga a Vigo no que podemos gozar dun paseo sorprendente polas súas marxes, contemplando unha gran variedade de fauna e flora de ribeira, ao longo dun paseo deleitador para a tranquilidade.

No descenso do río de Vilaza cara ao encoro, polas dúas beiras, agrúpanse unha serie de muíños recuperados mercé a intervención e empeño da Asociación Veciñal e a Comunidade de Montes.

Chegar ata este lugar de privilexiada etnografía é moi doado; abonda con dirixirse ata o centro parroquial, no campo da feira, e descender pola estrada de Vilaverde. Ao que cheguedes á altura do río, baixades pola súa beira abaixo e alí atopades un gran pradal con cinco muíños bordeando o río.

Forma parte da Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo, que podedes descargar no voso navegador GPS.

Descrición

Imos desenvolver agora a descrición do segundo dos muíños que se atopan nestes conxunto en orde descendente da corrente.

Situación: logo de pasar o primeiro muíño, xa completamente restaurado, uns cincuenta metros máis abaixo atopamos estas segunda construción. Rodeado de salgueiros e amieiros, á beira do río, érguese na súa marxe dereita.

Tipoloxía: o primeiro elemento que chama a nosa atención para a súa clasificación é o gran cubo que dá paso á auga da canle da levada cara ao interior do inferno onde se atopan as pas do rodicio.

O cubo é de forma cadrada, con entrada bastante ampla e en forma cónica na parte máis baixa, onde está a “billa” do cubo.

Levada: a levada pode observarse dende a saída do Muíño do Bento a través do prado. Nunha parte do treito aínda pode apreciarse un pequeno pontillón sobre ela para atravesala, o que fai aínda máis atractivo o percorrido ata o noso achegamento ao muíño.

Nos derradeiros metros, no encontro co muíño, esta levada sobresae do terreo mediante unha sólida construción de cachotaría. Esta parte tivo unha adecuada intervención para evitar o seu pronunciado deterioro, xa que conserva a estrutura na súa totalidade, reforzada exteriormente por un bo muro de cachotes.

Edificación: o muíño ten forma rectangular, con muros combinados de cachotaría e perpiaño.

Presenta unha soa porta de xambas de gran dimensión cara ao interior abarcando a profundidade do muro, con rebaixes para o encaixamento de distintas partes da porta. Sobre as xambas van dispostos dous perpiaños, encol dos que vai apoiado o lintel que cobre todo o van.

Noutra das paredes, sobre o inferno, vai un pequeno fachinelo vertical que leva a súa luz ao lugar en que está a mó e a zona do tremiñado. Podemos apreciar que este fachinelo está situado no lugar máis inaccesíbel do muíño.

A carón do cubo hai dous pousadoiros de forma redondeada encastado no muro a carón dun dos cantos da parede.

O teitume é a unha auga, cara ao río. Está completamente restaurado, e conserva as lousas que van en derredor da parte superior das paredes.

Interior: presenta unha mó, con todas as súas pedras, cun anaco do pau do eixo no ollal.

As paredes foron totalmente restauradas e consolidadas, ben encintadas e limpadas.

Estado de conservación

O estado actual indícanos que comeza a haber intervencións enfocadas cara á recuperación e posta en valor destas construcións etnográficas que sobrancean nas beiras dos nosos ríos; cando menos co intento de evidenciar a súa existencia e características principais.

A súa conservación no estado actual implicou unha intervención que pasou pola limpeza da maleza que aínda recobre algunhas partes, coma a canle da auga, e o tratamento do impacto que algunhas das árbores tiñan sobre a conservación das pedras da edificación.

Valoración final

A recuperación do noso patrimonio etnográfico depende de varios factores. O máis importante é a vontade da súa conservación; unha vontade na que estamos todos implicados, dende as administracións ata as entidades locais e a propia veciñanza.

Unha intervención que non resulta tan custosa en comparación co resultado obtido de cara ás persoas que se acheguen a visitar este conxunto etnográfico muíños situados nunha paraxe de singular beleza paisaxística sobre o encoro de Zamáns.

Na galería fotográfica que se acompaña pódese ver o antes e o despois da restauración desta peza senlleira da nosa cultura tradicional.

Máis información

Podedes acceder á galería fotográfica deste muíño.

Asociación Veciñal de Zamáns, Muíños de Zamáns

Navegadores GPS

Para chegar ata este muíño, podedes descargar a súa situación no voso navegador GPS.

Tamén podedes descargar a Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo no voso navegador.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Localización

(Ver en Google Maps)

Descendendo polo río Vilaza, dentro do conxunto de cinco muíños que atopamos nesta contorna de especial beleza, ocupa o cuarto lugar. Está situado a escasos dous metros da corrente e vémolo no seu estado rehabilitado actual arrodeado das características árbores de ribeira: amieiros e salgueiros.

Forma parte da Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo, que podedes descargar no voso navegador GPS.

Descrición

Tipoloxía: coma o resto do conxunto, trátase dun típico muíño de cubo. O tamaño deste cubo é considerábel e conservado na súa totalidade.

Levada: a levada que podemos ver na actualidade remata os seus últimos metros en pedra, elevada sobre o desnivel do terro, ata chegar ao empate co cubo.

Edificación: o edificio ten unha gran superficie, con ampla fachada. A altura da paredes, adaptándose ao desnivel do terreo, dende a entrada principal, na parte elevada, ata unha maior altura de paredes sobre a saída do inferno.

Está construído combinando perpiaños irregulares e cachotes de diversos tamaños.

Presenta unha porta de baixa altura e considerábel profundidade, de acordo co grosor dos muros. Está construída con perpiaños (catro nas xambas e un no lintel).

O lintel presenta unha inscrición que pode facer referencia á data da súa construción: “ANO DE 1842”.

Na parte posterior do edificio podemos ver dous fachinelos pequenos, verticais, para dar entrada de luz aos dous espazos interiores de moenda e de estancia.

Interior: presenta dous espazos diferenciados: o da moenda, entrando á esquerda, e o de estancia para as persoas.

Conserva varias pezas das moas no propio lugar. Tamén presenta un mesado baixo apegado á parede da fachada principal.

A ambos os lados da porta de entrada ábrese cadanseu fornelo cuadrangular.

Estado de conservación

Levada: consérvase en bo estado e provén do múiño 3 denominado Soloeido do Quenllo. A intervención reconstrutiva restituíu as pedras caída e perdidas, salientando a beleza do tramo final ben consolidado todo el en pedra.

Teitume: a unha auga e en bo estado de conservación trala rehabilitación.

Os muros exteriores foron adecuadamente consolidados e encintados cunha completa limpeza da pedra.

Valoración final

Coa rehabilitación este muíño mostra varios elementos destacados que lle devolveron o sabor e fermosura da ambientación popular que caracteriza estas construcións.

O seu interior aínda conserva íntegras varias pezas e utilidades pétreas que facilitaban a estancia no seu interior; mesmo nos permiten imaxinar escenas variadas de convivencia, lecer e traballo no seu interior.

Na galería de imaxes que se pode ver a continuación pódese comparar o estado do muíño antes da súa restauración co resultado actual. Isto amósanos a revalorización que se pode lograr do noso patrimonio etnográfico cando se actúa con sensibilidade de cara á súa conservación e posta en valor.

Máis información

Podedes acceder á galería fotográfica deste muíño.

Asociación Veciñal de Zamáns, Muíños de Zamáns.

Navegadores GPS

Para chegar ata este muíño podedes descargar a súa situación no voso navegador GPS.

Tamén podedes descargar a Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo no voso navegador.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)

Localización

(Ver en Google Maps)

Este conxunto de muíños está situado á beira do río de Vilaza, na baixada que vai dende a aldea de Zamáns ata o encoro,a menos dun quilómetro do campo da feira, punto central da parroquia. O primeiro está na marxe esquerda do río e os catro restantes na marxe dereita da baixada da corrente.

Forma parte da Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo, que podedes descargar no voso navegador GPS.

Descrición

Estamos ante un conxunto de cinco fermosos muíños, moi próximos entre si, dispostos en fileira ao longo do río de Vilaza. A contorna é un amplo prado en pendente con árbores de ribeira e levadas para regadío e servizo dos muíños. Esta verde extensión comeza na parte alta, ao pé da estrada de Vilaverde, e remata nun fondal no que se axunta o río de Vilaza con outro regato, pouco antes do seu encontro coas augas do encoro.

Comezaremos a descrición deste conxunto co muíño máis próximo á estrada na parte alta do conxunto.

Situación: Está moi preto da estrada. Ao pé dela baixa un pequeno paseo empedrado á beira da canle ata o muíño. Dende a estrada ata este muíño hai un prado con plantación de acivros á beira do río. Todo isto foi preparado pola comunidade de montes de Zamáns.

Tipoloxía: é un muíño de cubo.

Levada: Nos últimos metros está solidamente traballada en pedra a un nivel superior ao do careiro. Esta canle da levada está en perfecto funcionamento na actualidade. A carón do cubo, a levada conta cun rebaixe para desaugadoiro da auga que reborda.

Edificación: está restaurado na súa totalidade. Ten forma rectangular e está construído en cachotaría. Só a porta de entrada conta con lintel e xambas dunha peza. Ten un único fachinelo para entrada de luz. Está cuberto a unha soa auga con tella do país. Ao redor conta cunha varanda de pedra entre o edificio e o río para permitir un paso cómodo e seguro.

Para atravesar o río existe unha boa pontella duns dez metros de longo, en tres treitos de lousas, que engaden un punto máis de fermosura a este recanto da entrada ao gran prado no que se encontran os restantes muíños.

Estado de conservación

é o mellor conservado/restaurado dos cinco. A beleza que expresan as pedras dunha edificació tradicional restaurada devólvennos a imaxe do que foi a viveza dos traballos e da vida que se desenvolvía ao redor dos muíños.

A cachotaría limpa e asegurada, a porta de entrada anovada, a tella nova e ben asentada.

A auga discorrendo pola canle da levada, podemos vela entrar no cubo e saír pola abertura do inferno do muíño.

O paso empedrado ao redor do muíño cunha boa varanda de pedra.

A sólida pontella que atravesa o río polo pé do inferno do muíño.

Todo este conxunto evidencia os resultados dun traballo esmerado de recuperación e posta en valor da nosa arquitectura popular.

Valoración final

Agradecer á asociación veciñal e a comunidade de montes de Zamáns o esforzo e empeño que están poñendo pola recuperación deste conxunto, unha recuperación que non conta coa suficiente colaboración da administración local.

O día 22 de febreiro de 2009 o grupo local do BNG, responsábel das áreas de Cultura e Patrimonio do goberno municipal, organizou unha camiñada dentro do programa “Camiña e coñece” ao redor do encoro dende a aldea de Zamáns. Botáronse en falta dúas cuestións importantes: non estaba a concelleira responsábel de Patrimonio (que sería a principal implicada no “coñecemento” e conservación deste patrimonio) e a falta dun compromiso por parte do grupo organizador (estaban presentes tres concelleiros da corporación municipal) ante as cerca de trescentas persoas asistentes ao percorrido de cara ás posibilidades e viabilidades de futuro deste singular conxunto etnográfico. A única persoa que falou para aquela numerosa asistencia foi o guía da excursión, quen se centrou sobre todo en aspectos de fauna e botánica do percorrido.

Gustaríanos ter podido contar coa oportunidade de escoitar algunha persoa responsábel da asociación veciñal ou da comunidade de montes falar do esforzo que se está levando a cabo para a recuperación e posta en valor deste conxunto.

Tamén nos gustaría ter escoitado a voz dos nosos representantes políticos facendo a correspondente significación social deste espazo de cara a un compromiso por parte da administración local. Sería desexábel que, cando menos, dende o seu silencio, tomasen boa nota (e lle fosen co recado á ausente concelleira de Patrimonio).

Máis información

Pódese visitar unha galería de FOTOS deste muíño.

Navegadores GPS

Para chegar ata este muíño, podedes descargar a súa situación no voso navegador GPS.

Tamén podedes descargar a Ruta de conxuntos etnográficos de muíños de Vigo no voso navegador.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit > Menú Herramientas>Conversor de paquetes)